
Funda Ukuzizwa: Izincwadi Ezinhle Kakhulu Eziphathelene Nobuhlakani Bomzwelo
Ubuhlakani bomzwelo buqondwa njengekhono labantu lokubona imizwa yabo neyabanye, bahlukanise phakathi kwemizwa eyahlukene, futhi bayilebule ngendlela efanele. Ngalokhu kwakha, ulwazi lomzwelo lusetshenziselwa ukuqondisa ukucabanga nokuziphatha, nokuphatha imizwa ukuze ivumelane nemvelo noma ukufeza imigomo.
Umqondo ophambene cishe njalo ubizwa ngokuthi "ukungakwazi ukufunda ngokomzwelo," futhi ubhekisela ekungakwazini kwabantu abathile ukuqonda noma ukuveza imizwa yabo noma yabanye. Abantu abaphethwe yilesi simo ngokuvamile banezinkinga zempilo yengqondo noma ubudlelwano obungebuhle phakathi kwabantu. Ukuze ufunde kabanzi mayelana nalokhu, sinikeze uhlu lwezincwadi ezihamba phambili zobuhlakani bemizwa.
Izincwadi ezinhle kakhulu zokuqonda ubuhlakani bemizwa
Imizwa: Umhlahlandlela Wangaphakathi. Ngilandela ziphi futhi engingazilandeli? (2008), nguLeslie Greenberg
Kule ncwadi, u-Leslie Greenberg, omunye wabasekeli abakhulu bokwelapha okugxilwe kukho imizwa, ihlola indima ebalulekile lezi eziyidlalayo ekuphileni komuntu nasekuthatheni izinqumo. Ngokusebenzisa indlela esekelwe ku-psychology kanye nokwelashwa kokuhlangenwe nakho, Umbhali uchaza ukuthi imizwa ingasebenza kanjani njengekhampasi yangaphakathi, isisiza ukuthi sihlole ukuzizwisa kwethu nobudlelwano.
I-Greenberg wehlukanisa phakathi kwemizwa okufanele siyilandele kanye naleyo ebuzwa kangcono noma elawulwa kangcono. Ichaza umehluko phakathi kwemizwa eyinhloko eguquguqukayo—njengokwesaba, okusivikela engozini—, imizwelo eyinhloko engalungile—njengamahloni asekelwe kulokho okwenzeka esikhathini esidlule—, imizwa yesibili—njengentukuthelo efihla ukudabuka—kanye nemizwa ewusizo—leyo esiyisebenzisayo ukuze silawule abanye noma thina ngokwethu.
Izingcaphuno zikaLeslie Greenberg
- «Isisho esingokomzwelo sibusa futhi silungise ukusebenzisana. Intukuthelo, ngokwesibonelo, idala ibanga, kuyilapho ukuba sengozini kwephuca izikhali. Ngakho-ke, izingxabano phakathi kwabantu zingaxazululwa ngokulungisa lokho abantu abakuvezayo.
- "Ukugxila nokuqwashisa ngokomzwelo kufanele kusetshenziswe lapho imizwa ingaphansi kwezinga elilawulekayo lokuvusa inkanuko, yithi u-70%, kodwa ukuphazamiseka nokulawulwa kufanele kusetshenziswe lapho kudlula leli zinga futhi imizwa ingalawuleki."
Into enhle ngokuba nosuku olubi: indlela yokunakekela imizwa yethu ukuze ibe ngcono (2020), ngu-Anabel González
Udokotela wengqondo nodokotela wokusebenza kwengqondo u-Anabel González usimema ukuba siqonde imizwa yethu ngombono ongokoqobo nonesihawu. Ngokubukeka okufinyelelekayo nokuseduze, Umbhali uchitha umqondo wokuthi kufanele sihlale silungile futhi asibonise ukuthi izinsuku ezinzima ziyingxenye yemvelo yempilo..
Ukwenza kanjalo, usebenzisa izibonelo zansuku zonke nolwazi oluvela ku-psychology kanye ne-neuroscience. U-González uchaza indlela yokulawula imizwa yethu ngaphandle kokuyiphika noma ukuyiyeka isidonsele phansi. Inikeza amathuluzi asebenzayo okubhekana nokukhungatheka, ukwesaba, ukudabuka, neminye imizwa engakhululekile, okusifundisa ukuzilalela kangcono futhi sithuthukise ukukhuthazela okukhulu.
Amagama ka-Anabel Gonzalez
- "Cishe zonke izinhlelo zomzimba zithintwa amafindo angokomzwelo avela ezinhlelweni zokulawula ezingenampilo."
- "Ngezinye izikhathi, ukuzicabangela njengabantu abadala sisiza leyo ngane, njengoba sinomuzwa wokuthi bekudingeka, kungaba ukuphulukisa. Asikwazi ukushintsha umlando wethu, kodwa singashintsha imizwa eqhubeka ukuyiveza kithi.
- "Ukuze silahlekelwe ukwesaba, kufanele siphile nakho. Ukuze lingasibophi, kumele sikwamukele. Ukuze lingasikhubazi, kumele sidlulele kulo.
Ubuhle bokuzizwa. Ukusuka emizweni kuya ekuzweleni (2015), ngu-Eva Bach Cobacho
Uhambo lokungena ezweni lemizwa nokuzwela, olusikhuthaza ukuthi siphinde sithole ukubaluleka kwakho ezimpilweni zethu zansuku zonke. Umbhali Kusikisela ukuthi akwanele ukubona nokulawula imizwa yethu, kodwa ukuthi kufanele siqhubekele phambili: thuthukisa ukuzwela okujulile okusivumela ukuthi sixhumane nathi, nabanye kanye nomhlaba ngendlela eyiqiniso negcwele.
Le ncwadi yakhiwe ngokuzindla kanye nezeluleko ezifuna ukukhuthaza imfundo yemizwa esekelwe ekwamukelweni nasekukhuleni. Bach igqamisa ukubaluleka kokuzwela njengekhwalithi ebalulekile yokuphila ngokuqwashisa okukhulu nobuntu, ukuqhela ekuqineni ngokomzwelo umphakathi ovame ukukubangela.
Amagama ka-Eva Bach Cobacho
- "Uma izingane zethu zingakutholi ukuqonda kithi, zizonqamula emhlabeni wazo wangaphakathi."
- "Imizwa iqukethe ulwazi olubalulekile olusisiza ukuthi sizazi futhi siziqonde kangcono."
- “Asinikezi ukubaluleka noma ukwelashwa okufanayo emanxebeni omzimba njengalawo omphefumulo. Uma uphuka umlenze, uya kudokotela futhi angase akunike ilivu yokugula. Uma inhliziyo yakho iphukile, ngeke ufune usizo lochwepheshe noma ukwazi ukukhokhela ilivu yokugula.
Ukuhlakanipha kwemizwa: indlela yokuchaza ukwesaba, icala, umona, ihlazo… (2006), nguNorberto Levy
Udokotela kanye nesazi sokusebenza kwengqondo uNorberto Levy usimema ukuba siguqule indlela esibona ngayo imizwa yethu, singayibheki njengezithiyo, kodwa njengeziqondiso ezibalulekile zokukhula kwethu siqu. Ukusebenzisa isiqondiso esicacile nesicabangelayo, Umbhali uhlaziya imizwa efana nokwesaba, ukuzisola, umona namahloni, ebonisa indlela ngayinye yazo enenjongo ngayo nesifundo.
I-Levy ihlanganisa ithiyori nokuzijwayeza nezibonelo zansuku zonke, isiza umfundi ukuthi abone lapho umzwelo usebenza nalapho usuwumthwalo okhawulelayo. Iphinde inikeze amathuluzi okuguqula imizwa esibangela ukuhlupheka sibe abambisene nenhlalakahle yethu. Umbhali uphakamisa indlela yokuzazi nokuziphendukela kwemvelo komuntu siqu.
Izingcaphuno zikaNorberto Levy
- “Njengoba amalambu edeshibhodi yemoto yakho ekhanya ekhombisa ukuthi izinga lokushisa liphezulu noma uphethiloli uphansi, imizwa ngayinye iwukukhanya kombala othize okuqhamukayo okukhombisa ukuthi kunenkinga okufanele ixazululwe.
- "Abantu bayahlupheka ngenxa yemizamo yethu yokungazi lutho yokukhiqiza inhlalakahle."
Imizwa yokuphila: indlela eya enhlalakahleni yakho (2018), ngu-Enric Corbera
Umbhali usimema ukuba sizindle ngomthelela imizwa yethu enawo endleleni esiphila ngayo nesihlobana ngayo nabanye. Ukwenza lokhu, idala ucwaningo olusekelwe cishe ku-bioneuroemotion kuphela. Ngale ndlela, umbhali uhlola ukuthi ukuzizwela kwethu ngokomzwelo kuyithonya kanjani impilo yethu, izinqumo zethu, kanye nenhlalakahle yethu iyonke.
Incwadi inikeza amathuluzi okubona nokuqonda imizwa yethu, isifundisa ukuthi singayiphatha kanjani ngokuqaphela leyo esibangela ukuhlupheka noma ukungqubuzana. UCorbera usikhuthaza ukuthi sithathe umthwalo wale mizwa kanye nokungabaza izinkolelo ezikhawulelayo leso simo sendlela yethu yokuphila, sithuthukisa inkululeko eyengeziwe engokomzwelo.
Izingcaphuno zika-Enric Corbera
- "Uma wazi lapho uya khona, indawo yonke ivula indlela."
- “Amaphutha akho angothisha bakho abakhulu. Iphutha elingenzeka kuphela ukungalandeli izwi lakho elingaphakathi.
- “Usunakho konke. Akukho okungazuzwa, akukho okungafakazelwa. Akukhona ukuthi ungenzi lutho, kodwa ukwenza lokho onomuzwa wokuthi kufanele ukwenze.
- "Ukufuna ukushintsha ukuze ushintshe abanye kukugcina usenkingeni."
Uhlakaniphile ngokomzwelo (1996), nguDaniel Goleman
UDaniel Goleman uguqula ukuqonda kwethu impumelelo, injabulo, nobudlelwano babantu ngokubonisa ukuthi i-intelligence quotient (IQ) akuyona ukuphela kwesici esinqumayo empilweni. Ngenhlanganisela yocwaningo lwesayensi, izibonelo kanye nemicabango, Umbhali wethula umqondo wobuhlakani bemizwa, ohlanganisa amakhono afana nokuzazi, ukuzilawula, ukuzwelana nokuphatha ubudlelwano.
UGoleman uchaza ukuthi ukulawula imizwa yethu kungaba nomthelela kanjani ezicini ezibalulekile zokuphila, kusukela ekusebenzeni komsebenzi kuya ekuzinzeni kwemizwelo kanye nenhlalakahle yomuntu siqu. Futhi igqamisa ukubaluleka kwemfundo engokomzwelo kusukela ebuntwaneni, bethi lamakhono angafundwa futhi athuthukiswe kukho konke ukuphila.
Izingcaphuno zikaDaniel Goleman
- "Imfundiso kaSocrates, 'ukuzazi,' ukwazi imizwa yomuntu njengoba kwenzeka, iyisisekelo sesisekelo sokuhlakanipha ngokomzwelo."
- «Ukukhululeka umphakathi okuchitha ngakho, ngisho nokungcwaba, imibono ephikisanayo ngokusobala kuncike kuqoqo lezikhala ezihlanganyelwe izakhamizi zawo. Asiqapheli ukuthi yini esingakuthandi ukubona, futhi asiboni ukuthi asikuqapheli.
Izwe lemizwa (2019), ngu-Mireia Simó Rel
Umbhali wale ncwadi usinikeza isiqondiso esifinyelelekayo nesifundisayo sokuqonda indima ebalulekile yemizwa ezimpilweni zethu. Ngokusebenzisa indlela ebingeke ibe nozwela, Uchwepheshe uhlola ukuthi imizwa ithonya kanjani izinqumo zethu, ubudlelwano, kanye nokuphila kahle., enikeza izinsiza zokuzilawula ngendlela enempilo yomuntu ngamunye.
Le ncwadi ichaza ngokucacile ukuthi iyini imizwa, kungani ivela, nokuthi singayichaza kanjani ukuze sithuthukise ukulinganisela kwethu ngokomzwelo. Ngolimi olumnandi nezibonelo eziningi, U-Simó Rel usisiza ukuthi sibone imizwa yethu, siqonde umsebenzi wayo futhi sithuthukise amakhono okuyilawula. ngaphandle kokubacindezela noma sizivumele ukuba sibuswe yibona.
Izingcaphuno ezivela ku-World of Emotions
- "Impilo yesikhumba, amasosha omzimba, kanye nezinqubo zokuguga komzimba nazo zihlobene nesistimu yokugaya ukudla kanye nenethiwekhi yayo ye-neuronal."
- “Lapho ingane ithukuthela, umuzwa ongokomzwelo mkhulu kunengane ngokwayo. Azikwazi ukuqukatha okwenziwayo zizodwa.